صحرای بایزیدی رونمایی شد

مجموعه شعر «صحرای بایزیدی» غلامحسن اولاد در شیراز رونمایی شد.

محمدرضا خالصی، نویسنده و پژوهشگر، پنج شنبه ۲۵ شهریور ماه در نشست رونمایی «صحرای بایزیدی» درباره این کتاب گفت: مجموعه «صحرای بایزیدی» که دفتری است در غزل از مجموعه‌های خوب روزگار ماست که در این وانفسای شعر و شاعری به بازار کتاب آمده است.

او با بیان اینکه من خوانشی فرمالیستی از کتاب خواهم داشت، در تعریف فرمالیسم گفت: فرمالیست‌ها به کشف راز ادبیّت متن می‌پردازند و ادبیت، عاملی است که ماده ادبی را به اثر ادبی تبدیل می‌کند و به قول سلدان این حادثه در زبان رخ می‌دهد. مهم‌ترین بخش این حادثه عدول از زبان هنجار و زبان معیار به زبان ادبی است.

خالصی سپس به توضیح زبان ادبی پرداخت و به هنجارگریزی در شعر اولاد با ذکر نمونه‌هایی اشاره کرد.

او ابتدا به هنجارگریزی «آوایی» در شعر این شاعر پرداخت و سپس به هنجارگریزی «واژگانی» در شعر او اشاره کرد و به هنجارگریزی «نحوی» رسید و گفت: شاعر با جابه‌جا کردن عناصر شعری از قواعد «نحوی» زبانِ هنجار فراتر می‌رود، برای مثال ساختار جمله در زبان فارسی فاعل، مفعول و فعل است که شاعر هر وقت بخواهد بر مبنای واژه‌ای تاکید کند محل آن را تغییر می‌دهد. در شعر اولاد غالباً فعل در اول کلام می‌نشیند وقتی که شاعر می‌خواهد تاکید بیشتری داشته باشد.

این استاد دانشگاه سپس به هنجارگریزی «آرکائیسم» در شعر «م. اندیش» اشاره کرد و به هنجارگریزی «نوشتاری» گریزی زد و گفت: در غزل این کار کمتر صورت می‌گیرد، در صورتی که در شعر نو این موضوع بیشتر به چشم می‌خورد. مثلاً در شعری از «یدالله رویایی» که شکلی از صلیب را تداعی می‌کرد و از «مرگ» می‌گفت یا شعر بلدزرِ « طاهره صفار زاده» و پاشیدگی بمب در رودِ «حمید مصدق». «اولاد» نیز از این فضای نوشتاری بهره می‌برد.

خالصی در ادامه صحبتش به هنجارگریزی «زبانی» در شعر «اولاد» و استفاده از لهجه‌ها در شعر او اشاره کرد. وی همچنین از هنجارگریزی سبکی این شاعر شیرازی سخن گفت و از استفاده خوب و آگاهانه او از واژه‌های عامیانه سخن به میان آورد.

این منتقد سپس به پارادوکس، حس‌آمیزی و جاندارپنداری در شعر شاعر «صحرای بایزیدی» اشاره کرد و درباره جاندارپنداری و تشخیص گفت: آنچه را «شکلوفسکی» در مورد «تولستوی» گفته است می‌توان به شکلی در غزل‌های درخت «اولاد» دید و دریافت «همذات‌پنداری» کرد.

او سپس به اسطوره خلقت از درخت و داستان «مشی و مشیانه» اشاره کرد و گفت: «همذات‌پنداری» با درخت از ویژگی‌های اندیشه اساطیری است و «اولاد» در چهار غزل این دفتر به این موضوع پرداخته است.

خالصی به تقارن محتوا در صورت و محتوای شعر اولاد نیز پرداخت و برای بیان شگردهای زبانی او مثال‌هایی آورد.

این نویسنده در ادامه به روابط «بینامتنی» در غزل‌های اولاد تاکید کرد.

در ادامه این نشست، بهاره شفیعی، معاون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و صاحب‌نظر در حوزه ادبیات، ضمن خیر مقدم به علی‌اصغر کاراندیش، قائم‌مقام و معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، و شاعران و نویسندگان حاضر در جلسه درباره ذهن و زبان «غلامحسن اولاد/ م. اندیش» شاعر معاصر شیرازی سخن گفت.

او اظهار کرد: در غزل «اولاد» درک صحیح شعر و ارزش‌های ادبی همراه با گستره واژگان زبانی، شکار مضامین نو، نگاه متفاوت به اشیاء، اجسام و مفاهیم ذهنی و عینی و استفاده از آرایه‌های مختلف مانند تشخیص، تلمیح، ایهام و ایهام تناسب و مراعات نظیر و گویش‌های بومی و عناصر و اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های فرهنگ عامیانه «فولکلوریک» به وضوح مشاهده می‌شود.

او افزود: در اشعار این شاعر صاحب‌سبک، استفاده از نمادها بالاترین بسامد را دارد و ارجاعات تاریخی در زمان معاصر و گذشته چشمگیر است.

شفیعی ادامه داد: استفاده از منابع ادبی گذشته نظیر «هفت پیکر» و «مخزن الاسرار نظامی گنجوی» و همچنین تضمین اشعاری از سایر شاعران متقدم به ویژه «حافظ شیرازی» از دیگر ویژگی‌های شعر و غزل اولاد است.

معاون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس شأنیت و جان‌بخشی به اجسام و اشیاء را از دیگر نکات بارز شعرهای این شاعر دانست و گفت: استفاده از نمادهای قرآنی نیز در اشعار او از خصوصیاتی است که برخی به صورت مشترک با شعرهای گذشته و برخی به صورت مستقل سروده شده است.

در پایان این مراسم غلامحسن اولاد شاعر «صحرای بایزیدی» با پاسداشت حضور فرهنگ‌وران و نویسندگان و شاعران در این نشست و قدردانی از بهزاد مریدی مدیریت فرهنگی فارس و بهاره شفیعی معاونت فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و سایر دست‌اندرکاران و عوامل اجرایی چند غزل از کتاب تازه خود را خواند.

اولاد به فضای باز فرهنگی- هنری در زمان مدیریت مریدی اشاره کرد. سپس کتاب نفیس «گلشن راز» «شیخ حسن شبستری» توسط قائم مقام و معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این شاعر اهدا شد.